Klovy.pl – Twoje centrum wiedzy!
Related Articles
Jak wiadomo, każde oprogramowanie, którego używamy na swoim komputerze, jest dostępne na podstawie pewnego rodzaju licencji. Obecnie dzięki internetowi dysponujemy ogromną różnorodnością oprogramowania.
Gdy chcemy ściągnąć jakiś program, często mamy problem. Nie wiemy, w jaki sposób dany program jest rozpowszechniany, tzn. czy jest on darmowy, czy trzeba za niego zapłacić i czy ściągnięcie go i używanie nie naruszy prawa, dlatego warto zapoznać się z różnymi licencjami na oprogramowanie.
Co to jest licencja?
Licencja to nic innego jak umowa między producentem a użytkownikiem dotycząca zasad użytkowania produktu. Gdy kupujesz wyrób objęty licencją, otrzymujesz instrukcję instalacji oraz możesz mieć prawo do bezpłatnych porad i serwisu.
Możesz zakupić nowe wersje programu za niższą cenę, a także zwrócić oprogramowanie do sklepu w okresie gwarancyjnym. Legalnie zakupiony program ma numer licencyjny, służący do identyfikacji. Licencja może być w formie drukowanej lub wyłącznie w formie elektronicznej. Przed rozpoczęciem korzystania z oprogramowania może być wymagana rejestracja lub aktywacja produktu.
Podstawowe rodzaje licencji
Oprogramowanie komputerowe może być rozprowadzane wśród użytkowników z zastosowaniem różnych licencji i systemów dystrybucji.
- Freeware – określenie programu, którego można używać bezpłatnie i bez żadnych ograniczeń. Jego autor nie jest zainteresowany komercyjnym rozprowadzaniem swoich produktów, jednak jego prawa autorskie pozostają nadal w mocy. Nikt nie może np. wprowadzać żadnych zmian w tych programach. Aplikacje te nie nakładają na użytkownika obowiązku rejestracji, mogą być jednak rozpowszechniane wyłącznie w niezmienionej formie. W programach status „freeware” dotyczy tylko użytkowników indywidualnych, natomiast w przypadku firm obowiązuje opłata licencyjna. Niektóre programy mają jeszcze dodatkowo rozbudowaną wersję Pro, za którą trzeba już zapłacić.
- Public domain – oprogramowanie oddane bezpłatnie do użytku ogółu jako tzw. dobro publiczne. Dozwolona jest jego dalsza dystrybucja bez zgody autora.
- Shareware – autorzy programów typu shareware udostępniają bezpłatnie swoje dzieła do testów. Każdy przyszły nabywca przed podjęciem decyzji o zakupie może gruntownie sprawdzić w działaniu zazwyczaj w pełni funkcjonalną wersję. Część z tych programów ma jednak pewne ograniczenia, najczęściej jest to limitowany czas na testowanie aplikacji.
- Licencja GNU GPL (General Public Licence) – zasady licencyjne określone przez konsorcjum Free Software Foundation. Jeżeli ktoś wprowadza do obiegu oprogramowanie zawierające jakąkolwiek część podlegającą licencji GPL, to musi udostępnić wraz z każdą dystrybucją binarną jej postać źródłową. Jądro systemu Linux jest upowszechnione według praw licencji GPL. System Linux nie jest oprogramowaniem będący własnością ogółu. Prawa autorskie do kodu Linuxa należą do różnych autorów kodu. Jednakże Linux jest oprogramowaniem w wolnym obiegu w tym sensie, że jego użytkownikom wolno go kopiować, zmieniać i stosować w dowolny sposób oraz rozdawać własne kopie bez ograniczeń. Jest to spowodowane zakazem prywatyzacji produktów pochodnych systemu Linux. Ograniczenia tej licencji, wynikające z zasad licencji GPL, nie zakazują tworzenia ani sprzedawania wyłącznie binarnych dystrybucji oprogramowania, jeżeli tylko każdy, kto otrzymuje kopie binarne, będzie miał szansę uzyskania również kodu źródłowego za rozsądną opłatą dystrybucyjną.
- Licencja grupowa (Site licence) – określa, że zakupiony program może być użytkowany w sieci lub innym zestawie komputerów (np. w szkolnej pracowni) w określonej liczbie, tzn. może być instalowany tylko na określonej maksymalnie liczbie stanowisk. Podobna zasada obowiązuje programy sprzedawane z licencją sieciową (Network licence).
- Licencja jednostanowiskowa (One-site licence) – uprawnia użytkownika do zainstalowania nabytego oprogramowania tylko na jednym stanowisku komputerowym. Użytkownikowi nie wolno udostępniać takiego oprogramowania w sieci ani używać na więcej niż jednym komputerze w tym samym czasie. Licencja jednostanowiskowa umożliwia sporządzenie kopii zapasowej oprogramowania.
- Licencja na obszar – umowa między producentem oprogramowania a nabywcą, uprawniająca tego drugiego do sporządzenia określonej liczby kopii zakupionego oprogramowania na własny użytek. Takie rozwiązanie jest czasem stosowane przez firmy korzystające z sieci lokalnych LAN, umożliwia bowiem wykorzystanie oprogramowania na wielu stanowiskach komputerowych przy mniejszych kosztach.
Formy ograniczeń
Korzystanie z oprogramowania może podlegać ograniczeniom.
- Trialware – program, który po zainstalowaniu jest w pełni sprawny i działają jego wszystkie komponenty, ale tylko przez określony czas od dnia jego zainstalowania w systemie (przeciętnie od 30 do 90 dni). Po tym okresie, o ile użytkownik nie wprowadzi zakupionego u producenta kodu, programu nie można uruchomić.
- Demo – program, który po zainstalowaniu nie ma żadnych ograniczeń czasowych, ale za to część jego funkcji jest niedostępna, co pomniejsza jego wartość dla użytkownika. Zakupienie u producenta kodu rejestracyjnego odblokowuje niedostępne opcje i zmienia program na w pełni użyteczny. Spotyka się również programy, które po zainstalowaniu są w pełni sprawne i bez ograniczeń czasowych, ale za to z limitem możliwych uruchomień, przeciętnie nie więcej niż 100. Inne programy po zainstalowaniu mogą nie mieć żadnych ograniczeń czasowych, funkcyjnych ani uruchomieniowych, ale za to każdorazowo zarówno w czasie startu, jak i później – w czasie pracy, samoczynnie wyświetlają komunikaty przypominające o konieczności rejestracji programu. Bywają też programy, które nie mają żadnych ograniczeń czasowych, funkcyjnych ani uruchomieniowych. Autor liczy na uczciwość użytkownika, oczekuje więc, że ten dostosuje się do regulaminu i we właściwym czasie zarejestruje program lub usunie go z systemu.
- Adware – programy, za których użytkowanie się nie płaci. Producenci czerpią z nich zyski przez umieszczanie w nich reklam. Jeśli użytkownik jest zadowolony z efektu pracy autorów programu, może im się odwdzięczyć się przez kliknięcie reklamy sponsora. Większość autorów adware proponuje za niewielką opłatą także wersje bez reklam.
- Postcardware – określenie pewnego statusu, pod jakim autor programu rozprowadza swoją aplikację. Wymaga on, aby użytkownik, który chce korzystać z programu, wysłał do autora (tytułem zapłaty) kartę pocztową z opinią na temat programu.
Przykłady aktów prawnych i „Kodeks karny„
W ustawie o prawie autorskim znajduje się odrębny rozdział zawierający przepisy szczególne dotyczące programów komputerowych. Ustawa w kolejnych rozdziałach zawiera przepisy dotyczące ochrony autorskich praw osobistych i majątkowych, które odnoszą się także do twórców programów komputerowych. W znowelizowanym „Kodeksie karnym” w kilku rozdziałach znajdują się przepisy związane z informatyką (art. 268 i 269).
