Klovy.pl – Twoje centrum wiedzy!
Related Articles
Prawo autorskie stosowano już w XIX wieku. Międzynarodowe umowy dotyczące prawa autorskiego podpisano w 1866 roku w Bernie i w 1952 roku w Genewie. W Polsce, podobnie jak w większości krajów, oprogramowanie podlega ochronie na podstawie prawa autorskiego.
Czym jest prawo autorskie?
Prawo autorskie to zespół norm i aktów prawnych mających na celu zabezpieczenie wytworów ludzkiej działalności przed nielegalnym rozpowszechnianiem, kopiowaniem czy czerpaniem korzyści majątkowych.
Prawem autorskim są objęte m.in. dzieła muzyczne, architektoniczne, plastyczne, literackie, jak również programy komputerowe. W Polsce prawo autorskie jest regulowane ustawą z 4 lutego 1994 roku. W 1994 roku sejm uchwalił przepisy obowiązujące ochronę programów komputerowych.
Szczegóły można znaleźć w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, opublikowanej w „Dzienniku Ustaw nr 24 z 4.02.1994 r. znowelizowanej 9 maja 2007 roku (DzU z 2007 r. nr 99, poz. 662).
Ochrona oprogramowania komputerowego gwarantuje twórcy autorskie prawa osobiste oraz prawa majątkowe. Autorskie prawa osobiste chronią więź twórcy z utworem i nie podlegają zrzeczeniu się lub zbyciu. Autorskie prawa majątkowe chronią wyłączne prawa twórcy programu do korzystania z utworu oraz rozporządzania nim.
Zgodnie z prawem autorskim bez zezwolenia posiadacza praw autorskich praw majątkowych do programu jego legalny użytkownik może:
- utworzyć jedną kopię zapasową, jeśli jest to niezbędne do korzystania z programu komputerowego – obserwować, badać i testować program komputerowy (o ile licencja nie zawiera zapisów ograniczających tworzenie kopii),
- zwielokrotniać kod, jeżeli jest to niezbędne do uzyskania informacji koniecznych do osiągnięcia współdziałania niezależnie działającego programu (pod pewnymi dodatkowymi warunkami).
Autorskie prawa majątkowe obejmują:
- trwałe lub czasowe zwielokrotnianie programu komputerowego,
- dokonywanie jakichkolwiek zmian w programie,
- rozpowszechnianie programu lub jego kopii.
Użytkownik nie może wykonywać powyższych czynności bez zezwolenia właściciela praw autorskich. Zarejestrowany użytkownik może otrzymać od producenta aktualizację programu (upgrade) w celu zastąpienia starszej wersji nowszą.
Utwory objęte prawem autorskim (książki, strony internetowe, obrazy) na ogół są opatrzone notą o ochronie prawnej „Copyright by [autor/właściciel] [data] lub All rights reserved – wszelkie prawa zastrzeżone”.
Prawo autorskie chroni prawa twórców do ich utworów, podobnie jak prawo własności chroni prawa właścicieli do ich rzeczy. Mówi się, że np. jakaś piosenka jest czyjąś własnością. Prawnicy określają to jako własność intelektualną.
Prawo własności dotyczy rzeczy materialnych, tj. samochodu, komputera, domu, natomiast prawo autorskie chroni przedmioty niematerialne – zajmuje się utworami jako dobrami intelektualnymi.
Prawo autorskie nie zajmuje się obrotem nośnikami, na których są zapisane dzieła. Sprzedaż CD z muzyką reguluje prawo cywilne. Ale już kwestiami praw do wydania danego utworu w określonej formie, np. na CD, zajmuje się prawa autorskie. Podobnie jest z programami zapisanymi na CD, DVD lub innych nośnikach.
Zgodnie z polskim prawem autorskim, program komputerowy jest traktowany na równi z utworem muzycznym lub literackim. Prawo autorskie w Polsce chroni utwory, w tym programy, już od momentu ich ustalenia, co niekoniecznie jest związane z utrwaleniem na jakimś fizycznym nośniku, takim jak kartka papieru czy CD.
Nie ma znaczenia, na czym i czy w ogóle program jest zapisany. Wystarczy choćby „napisanie” takiego programu w głowie (sytuacja podobna do ułożenie w głowie wiersza) i wyrecytowanie go. Jeżeli z takim programem zapozna się (usłyszy go) choć jedna osoba, należy uznać go za ustalony.
Oczywiście nie ma przeszkód, by to ustalenie nastąpiło przez spisanie programu na kartce lub wprowadzenie do go pamięci komputera czy CD.
Przykłady naruszenia praw autorskich:
- Naruszeniem praw autorskich jest likwidacja podpisów do zdjęć, np. udostępnionych w ramach bezpłatnych kolekcji na stronie WWW, oraz tzw. cyfrowych „znaków wodnych”, np. z logo autora. Nawet wtedy, gdy wymienione materiały są udostępnione bezpłatnie, nie zwalnia nas to z respektowania osobistych praw autorskich twórcy,
- Naruszeniem praw autorskich jest samodzielnie wprowadzenie utworu muzycznego do sieci w postaci pliku MP3, bez zgody osoby uprawnionej. Aby legalnie rozpowszechniać utwory w internecie, należy zawsze uzyskać zgodę autora, producenta lub innej osoby dysponującej prawami do utworu.
Piractwo komputerowe
Piractwo komputerowe to łamanie praw autorskich, nielegalne posługiwanie się programem komputerowym bez zgody autora lub producenta i bez uiszczenia odpowiedniej opłaty. Za piractwo komputerowe uważa się np. nielegalne kopiowanie programów, udostępnianie płyt koledze lub nieprawidłowe zarządzanie licencjami w dużych sieciach komputerowych.
Piractwem jest również nielegalna produkcja CD-ROM-ów, kompilacje programów i sprzedawanie ich na giełdach oraz korzystanie z programów nabytych nielegalnie. Jeśli kupuje się nielegalnie program, należy pamiętać, że piractwo komputerowe dotyczy nie tylko tych, którzy kopiują i rozprowadzają nielegalnie oprogramowanie, lecz także tych, którzy je kupują.
Użytkownik, który wbrew przepisom obowiązującego prawa pobiera z internetu pliki zawierające np. utwory muzyczne, obrazy, dokumenty, filmy, programy i udostępnia je innym użytkownikom w celu zarobkowym lub wykorzystuje niezgodnie z zapisami licencji, popełnia przestępstwo i może ponieść przewidziane prawem konsekwencje.
Odpowiedzialność za tego typu czyny przewidziano w art. 278 § 1 Kodeksu karnego: „Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat”. W odniesieniu programu komputerowego w § 2 tegoż art. stwierdzono „Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowych”.
Co nie podlega prawu autorskiemu?
Bez pytania innych o zgodę zawsze można zamieszczać na stronach WWW tzw. proste informacje prasowe. Nie chroni ich prawo autorskie, ponieważ są jedynie prostymi stwierdzeniami pewnych faktów. Informacje te powstały bowiem bez twórczego wkładu ze strony autora. Powszechnie przyjmuje się, że prostymi informacjami prasowymi są m.in.
- informacje o wypadkach,
- prognoza pogody,
- kursy walut,
- program radiowy i telewizyjny,
- repertuar kin, teatrów,
- proste ogłoszenia, komunikaty.
Prawu autorskiemu nie podlegają też ustawy i ich projekty urzędowe, a także urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole oraz opublikowanie opisy patentowe lub ochronne. Podczas korzystania z programu komputerowego obowiązują ściśle określone zasady, które opisano w licencji.
